Afganistan: İki yılda nereden nereye

Gaziantep Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu, “Afganistan: İki Yılda Nereden Nereye” başlıklı bir yazı kaleme aldı:

“Asya kıtasının kalbi olan Afganistan tıpkı vakitte dünya hâkimiyetinin de kilit taşıdır. Bu, 2500 yıl evvel Pers İmparatoru Darius yahut Büyük İskender için geçerli olduğu üzere son üç asırda İngiltere, Rusya ve ABD ortasında yaşanan Büyük Oyun’da görüldüğü üzere Çin için de geçerlidir.

Öncelikle Afganistan’ın İngiliz, Rus ve ABD tarafından işgal edilmesinin sebebi fiziken de benzediği Asya’nın kalbi olan jeostratejik pozisyonundan gelir. Burayı ele geçiren kuzey-güney ve doğu-batı yolları denetim altına alabilir. Zira Afganistan’da İncirlik kadar değerli Bagram askeri üssü bulunmaktadır.

1918 yılında bağımsız tek İslam ülkesi olan Afganistan, Türkiye’yi tanıyan birinci ülkedir. Hint asıllı İngiliz casusu Mustafa Sagir, Afgan bağımsızlık kahramanı Habibullah Hanı öldürdüğü üzere birebir niyetle Ankara’ya gelmişse de, ifşa olunca idam edilmiştir. Cemal Paşa da oraya hizmet yolunda şehit olmuştur. Emanullah Han ise kalkınmak için Ankara gelmişse de FETO yapısının birinci versiyonu olan Topal Molla kumpasıyla ülkeden kaçmak zorunda kalmıştır. Kısaca İslam’ın dağlarda yiğit bir evladı olan Afganlar, sürekli kara gün dostu olmuşlar ve zayıf vakitlerinde coğrafyasının kurbanı olmuşlardır.

Konumuzun başlangıç noktasını, 15 Ağustos 2021 yılından sonraki süreç oluştursa da bunun gerisinde dört alt kısım vardır. 1979-1988 yılları ortası Sovyet işgal devri: 1988-1994, İç Savaş 1994-2001 yılları Birinci Taliban periyodu ve 2001-2021 yılları ortası ABD işgal periyodu temel noktaları açıklayıp, Afganistan’ın son iki yılda nereden nereye geldiğini yazacağız.

Sovyetler, Afganistan’ı 8 yıl işğal etmişse de 100 000 meyyitin yanı sıra bir de SSCB İmparatorluğunu kaybetmişlerdir. Bu durum, 70 yıl evvel İngilizler ve 30 yıl sonra ABD için de geçerli olmuştur. İngilizlerin güneş battığı üzere ABD’nin de burnu kesilmiştir. Terlikli Afgan kobrası, postallı Coni’yi ısırmıştır.

Birinci Taliban periyodu, 1994 yılında başlamış ve Deobendi ve Aligarh medrese ruhuna sahip, iptidai ve her caminin altında bulunan 40 kişilik yetim ve öksüz çocukların çoğunlukta olduğu, Kandahar’a bağlı bir köyde başlamıştır. Değerli kamyoncular mafyasını vuran ve yol kesen başkanı Buyruk Lalay’ı öldürerek siftah açan Molla Ömer liderliğindeki Taliban, 2 yıl sonra 30 şehitle Kabil kapılarına dayanmıştır. Zira Afgan halkı için Taliban demek, erdem, güvenlik ve adalet demektir.

11 Eylül kumpasıyla, Ekim 2001 yılında ABD, demokrasi, insan hakları, bayan hakları ve dahi Afganların karakaş parıltı dolu gözleri için, 20 yıl sürecek yüzbinlerce askerle Afganistan’ı işğal etmiştir. Zira Taliban fuhuş, uyuşturucuyu yasaklamış ve Afganistan üzerinden kendisine 1 milyon dolar rüşvet veren Unocal petrol firması yerine Afganistan’ın alt yapısını yapmayı vaat eden Arjantin Bridas firmasına Orta Asya yolunu açmıştır. ABD bu gayeyle Irak’ı da işğal etmiş ve bir milyon Iraklıyı öldürmüştür. Zira zalim Saddam, Basra körfezindeki karabatakları öldürmüş ve İsrail’e yan bakmıştı.

Bu nedenle bugün de başta Ruslar, İran ve Çin olmak üzere memleketler arası sistem Afganistan’da güvenlik sisteminin oluşmasına dua etmektedir. Zira en makus nizam düzensizlikten düzgündür ve Taliban, Afganların lisanıyla konuşmaktadır.

SON İKİ YILDA NELER YAPILDI?

Her şeyden evvel İmparatorluklar Mezarlığı olan Afganistan, 20 yıldan sonra özgürlüğünü kazandı. Kabil, adeta Mekke’nin fethi üzere süratli ve kansız oldu. Molla Ömer’in dediği üzere,” Allah zaferin inanlara ilişkin olduğunu, ABD ise kendilerine ilişkin olduğunu” belirtmişti. Zafer inananların oldu ve ABD rezil olarak havadan kaçtı.

Taliban idaresi, 15 Ağustos 2021 yılında Kabil dâhil ülkenin tamamını, Mekke’nin fethi üzere kansız ele geçirdikten, şura sistemine dayalı çoğulcu bir yapı kurdu. Yani yük Peştunlardan oluşsa da Türk, Tacik ve Hazaralara dayalı mezhep farkı gözetmeksizin bir sistem kurdu ve bu mevzuda birtakım sorunlar olsa da şimdilik başarılı görülüyor.

En temel yapıya muhtaç olan ülkenin toparlanması için yolsuzluğun ve zulmün tabanını yaşa/y/tan eski hükümet yetkilileri için dâhil genel af ilan edip, dışardaki Afganları dâhil ülkenin yine inşası için davet etmiştir. Bu nedenle birinci başta genel bir panik havası yaşanmışsa da son iki yılda bilakis beyin ve sermaye göçü yaşanmıştır. Örneğin, son iki yılda en az 130 000 kişi Türkiye’den Afganistan’a geri dönüş yaptı. Kalanların birden fazla inşaat, çobanlık ve lokanta dalında çalışırken, ülkeden kaçanlar ise işğal devrinde ABD’ye hizmet eden mankurtlardır.

Afganistan’da 200’den fazla bedelli maden var ve bunların pahası 1 trilyon doları aşmaktadır. Şimdi ayakkabı giymeyen terlikli Taliban, Lityum yatakları kartını elinde tutmakta ve en yüksek fiyatla satmaya çalışmaktadır. Bu bahiste Türkiye elini çabuk tutmalı, zira Bursa’daki TOGG pillerine lityum lazım olacaktır. Taliban’ın imzaladığı birinci mutabakat, Çinli şirket CAPEIC ile 2023 başlarında Amu Derya Havzası için oldu. Çinli şirketin yeni petrol kuyuları açması ve petrol üretimini artırması hedefleniyor. Çin birebir vakitte Aybak’taki bakır yatakları için de milyar dolarları hazırlamışsa da Taliban, Pakistan’ı yutan ve Uygurlara zulmünden ötürü Çin’e temkinlidir.

Taliban son iki yılda 72 ülkeyle 1000 e yakın görüşme yapmıştır ve birinci sırada Türkiye gelmektedir. Hala resmen bir ülkenin tanımadığı Taliban’ın iktisat ve yatırım Bakanı ve Taliban’ın en güçlü dört isminden biri olan Molla Abdulgani Brader’i 10 günden fazla Ankara ve İstanbul’da ağırlamıştır. Bugün eğitim alanında hizmet veren Türk Maarif Vakfı’na bağlı 40 okul, orda hizmet etmektedir.

BM raporlarına nazaran, 42 milyonluk nüfusa sahip olan Afganistan’ın yarısı insani yardıma gereksinim duymaktadır. Fakat Batı dünyası Afganistan’ın 10 milyar dolarına el koyup nerde bayan hakları propagandası yapmaktadır. Adama sormazlar mı, son 20 yılda siz burayı işgal ederken bayanların hangi hakkını verdiniz, fuhuş ve uyuşturucu kesimine sürüklenen on binlerce bayan ve onların konutunu yıkıp çocuklarını ve eşleri için ne yaptınız?  Taliban, İslam’a uygun davranacağını söylüyor. Bunun da kuralları 1444 yıldır aşikardır.

Taliban idaresiyle kamu kurumlarında yolsuzluk ve rüşvette hissedilir bir halde azaldı. Sykes-Pico’nun birinci versiyonu 1896 tarihli Durand Çizgisi ile Pakistan ile problemli hale getirilen Afganistan için bu hususta en uygun tahlil kardeşçe adil bir tahlil bulmaktadır.

40 milyonluk ülkenin yarısı temel sıhhat, eğitim, ulaşım ve sıhhat hizmetlerinden yoksun durumdadır. Lakin bir hafta evvel sıhhat sebebiyle Molla Abdulgani Brader Ankara ve İstanbul’a geldi. 1994 yılından itibaren Taliban’ın kurucu dört şahıstan biridir.

Fuhuş ve uyuşturucuyu silah olarak kullanan ABD ve İngiltere’nin, BBC ya da VOA bayan hakları odaklı propaganda kaynaklarına bakmak yerine sokak gerçeklerine bakmak gerekir. 300 milyar dolarlık uyuşturucu pazarının merkezi olan Afganistan, 3 milyar dolar için ülkenin toprakları ve insanı bu tiryaktan ayakta duramaz halde bulunmaktaydı.

İlk sefer uyuşturucu ekimi yasaklandı ve tertipli tedavi merkezleri kurulup köprü altlarından binlerce kişi tedavi edilip topluma kazandırıldı. Lakin bunlar şimdi çok yetersizdir. Afganistan’ı toparlamak için İslam ülkeleri öncülüğünde Mevlana İnsani yardım Paktı kurulmalıdır. Bu hususta Türkiye, Katar ve İran öncülük yapabilir.

Milyonlarca mayının döşendiği Afganistan’ın toparlanması için en az on yıla muhtaçlık vardır. 40 yıldır savaşan bir beşerden bile olağan bir psikoloji beklemek insani değildir. Düşünün ki; güneşin yüksekliğini, dünyanın etrafını 1000 yıl evvel hesaplayan, astronominin babası Biruni Afganistan’da yaşamıştır. Lakin artık ilim sistemi çökmüştür. Cam minaresi hala ayaktadır. Bu nedenle insanlık ancak bilhassa Biruni ve Mevlana’nın hatırına Afganlara yardım etmekle mükelleftir.”