Nöbetçi Eczaneler
Resmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran ikinci el araçların fiyatının, sıfır araçların liste fiyatından yüksek olarak belirlenmesi 1 Ocak 2024’e kadar yasaklandı. Kimi ikinci el araba satıcıları ise karar sonrasında, bilhassa internet sitelerinde yer alan ilanlardaki fiyatlardan sıfır atarak, fiyatları aşağı çekmiş, uydurma fiyatlarla ilanlarını güncelledi.
“AVA GİDERKEN AVLANIRLAR”
Tüketici Konfederasyonu Lideri Aydın Ağaoğlu fiyatları manipüle edilen ilanların, tüzel istikametiyle ilgili konuştu. Ağaoğlu, “Ticaret Bakanlığı gelen şikayetlerle, tespitlerde bulundu ve bununla ilgili ek bir bildiri yayınladı. Orada açıkça diyor ki aldatıcı ilan ve reklam nedeniyle 300 bin liraya kadar ceza uygulanır. Nasıl uygulanır? Niçin uygular bunu? Ben size kanun unsurundan söyleyeyim; Ticari reklamla ilgili 61. Maddesi’nde tüketiciyi aldatıcı yahut onun deneyim ve bilgi noksanlıklarını istismar edici ticari reklam yapılamaz. Yani 61.maddeye terslikten ceza gerektirir. Ayrıyeten, Tüketici Kanunu’na nazaran 54. husus 2. fıkra der ki. Etiket tanımı ve fiyat listelerinde belirtilen fiyat ile kasa fiyatı ortasında fark bulunması durumunda tüketici lehine olan fiyat uygulanır. Yani 2 milyon 500 bin liralık araca 250 bin lira yazdıysa ekran manzarasını alırım ben onun, 250 bin lirayı gönderirim. Otomobilimi teslim etmeyecek tabi ki; Tüketici mahkemesine sarfiyat, hakime derim ki, bu unsura nazaran siz bu aracı bana teslim ettirmek zorundasınız. Yani ava giderken avlanırlar. Nedir bu? Bu yanlışsız bir şey mi yani? Karaborsacılık” tabirlerini kullandı.
“BİRİLERİ ORTADAN VURGUN SAĞLIYOR”
Ağaoğlu, “Sıfır araç almak için millet sırada bekliyor aylarca. Daima aracın fiyatı artıyor. Vatandaş ziyan ediyor. Birileri ortadan vurgun sağlıyor. Bu noktada otomobil markalarının ana şirketleri yani merkezlerinin de duruma müdahil olması lazım. Bu iş bayilerle iş birliği yapmadan gerçekleşemez. Ha, bayiler diyecek ki bana geldi birey olarak, galeri olarak değil, birey olarak sıraya girdi. O vakit sıraya giriş tarihlerini dikkate almak lazım. Bir de ana markaları Otomobil firmalarının bayilerinden sıra listesini eş vakitli olarak online alsınlar. Ticaret Bakanlığına da gitsin, tıpkı bilgi. Bakalım araç teslim edilen kişi ne vakit sıraya girmiş? Evvelce beri bekleyen kimmiş? Kapora verip millet bekliyor; 6 ay bekliyor, 8 ay bekliyor. Nasıl oluyorsa oraya hiç otomobil gelmiyor mu? Evvelce mi kaydolmuş öbürleri? İşte bu kayıt sırasıyla ilgili takip yapılırsa hakikaten önemli yaptırımlar oluşur. Ayrıyeten bunlar yetmez. Bu idari para ceza onları ıslah etmedi. Etseydi Ticaret Bakanlığı 35 milyon liraya varan cezalar kesti, araba bayilerine ve kimi galerilere. Bu noktada Türk Ceza Kanunu 237. hususu var, buna nazaran fiyatları etkileme cürmü bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezası gerektiriyor. Fiyatları nasıl etkiledi? Bakın bir vatandaş aracını satacağı vakit birinci yaptığı iş internette kendi aracının model ve markasının cinsini yazıyor, fiyat araştırıyor. Orada fiyatı görünce 1 milyon yerine 1 milyon 200 bin, kendisi de gidiyor 1 milyon 190 bin lira etiket koyuyor. Yani fiyatlar etkileniyor. Referans fiyat oluşturuyorlar. Bunu yapan bir yıldan üç yıla kadar mahpusla cezalandırılır” dedi.
“HANGİ SAYI DAHA UCUZSA O SAYI ÜZERİNDEN TÜKETİCİNİN BU MALI SATIN ALMASI SAĞLANIR”
Tüketici Konfederasyonu Hukuk Komitesi Üyesi Avukat Yasemin Bal ise, “Tüketici Kanunu’nda bir unsurumuz daha var. Etiket fiyatıyla, ödeme fiyatı ortasında şayet bir fark var ise, bu fark tüketici lehine yorumlanır. Hangi sayı daha ucuzsa o sayı üzerinden tüketicinin bu malı satın alması sağlanır. Yalnız Tüketici Kanunu’nun uygulanabilmesi için taraflardan birinin tüketici oburunun tacir olması gerekiyor. Otomobil alım satımı yapan bir galeri, ya da otomobil alım satımı yapan bir şirket ya da direkt şirket olması gerekiyor. Öbür tarafın da tüketici olması gerekiyor. Otomobil satın alan da tacirse, bir şirketse bir ticari işletmeyse, satan da ticari işletmeyse Tüketici Kanunu uygulanmaz. Satan birey olup, ticaret şirket değilse, bir tacir olarak kabul edilmez. Alan tacirse yeniden Tüketici Kanunu uygulanmaz. Tüketici Kanunu yalnızca tüketiciyle, tüketiciye eser satan tacir ortasındaki uyuşmazlıklarda uygulanır. Hasebiyle sıfır otomobil kıymetinden daha değerliye ikinci el otomobil alan tüketici, şayet satıcı tacir ise Tüketici Kanunu’ndan yararlanabilir. Değilse Borçlar Kanunu ya da Ticaret Kanunu kapsamında haklarını ileri sürebilir.” dedi.
“BİR ESERİN BEDELİ ŞAYET ALICI TARAFA BİR HALDE ULAŞTIRILABİLİYORSA O ETİKET FİYATIDIR”
Yasemin Bal, “Bütün ilanlar bir eserin bedelini hangi adaplı olursa olsun, hangi teknolojik altyapı kullanılarak yapılırsa yapılsın bir eserin bedeli şayet alıcı tarafa bir halde ulaştırılabiliyorsa o etiket fiyatıdır, ilan fiyatıdır. Münasebetiyle o fiyat değildir, üzerinde etiket yoktur diye yorumlanmaması gerekir. Alışılmış ki burada öbür aldatıcı konulara da gidiliyor. Diyelim ki araç 600 bin lira, internet sitelerinde bunu 600 lira üzere yazıyorlar. Üç tane sıfırı atıyorlar. Bu da aldatıcı reklam kapsamındadır. Asla kabul edilemez. Lakin orada şöyle bir maddeyi dolanmaya yürüyebilirler. Bu satış fiyatı değil de günlük kira fiyatıdır diyebilirler. Münasebetiyle o ilanın kapsamına bakmak gerekiyor. Tüketicilerin ne kadar farkındalığı gelişir, şuuru gelişir kendini koruyacak halde hareket ederse tüketiciye berbat davranan tacir de bundan o kadar çarçabuk vazgeçer. Burada herkes kendi menfaatini koruyacağı biçimde haklarını koruyacağı formda bilinçlenmek zorundadır. Aldatıcı ilan ve reklamları Ticaret Bakanlığı’na şikayet edebilirler. Bu bireyler 300 bin liraya kadar para cezası öderler. Münasebetiyle bunu da yeniden cep telefonu uygulamasından yapabiliyor, internet üzerinden yapabiliyor. Yalnızca fotoğrafını çekecek, imgeyi alacak. Ticaret Bakanlığı’na gönderecek” şeklinde konuştu. Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklama sonrasında ikinci el satış yapan birçok özel şirket ve galerinin fiyatları belirlenen sona çektiği gözlemlendi. Öte yandan, birtakım ilanların hala sıfır araçların liste fiyatının üstünde kaldığı da görüldü.
“300 BİN TL’YE KADAR İDARİ PARA CEZASI UYGULANABİLECEKTİR”
Ticaret Bakanlığı’nda uydurma fiyatlı ilanlara yönelik açıklamalara ise şöyle denilmişti:
“Kamuoyunun malumları olduğu üzere, 06.07.2023 tarihinde İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte değişikliğe gidilerek, ikinci el motorlu kara taşıtlarının üretici yahut distribütör tarafından tavsiye edilen güncel Satış fiyatının üzerinde bir fiyattan Ilan yoluyla pazarlanmasına 1 Ocak 2024 tarihine kadar kısıtlama getirilmiştir. Bu düzenlemeye karşıt her bir ilan, Bakanlığımızca ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilecek ve bu ilanları verenler hakkında ilan başına 300 bin TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilecektir. Fakat, düzenlemenin yayınlanmasıyla birlikte, ilan sitelerinde taşıt ilan fiyatlarının sıfır atılarak girildiği yahut güncellendiği tespit edilmiştir. Ayrıyeten, bu nitelikteki ilanlara ait toplumsal medyada yer alan haberler Bakanlığımıza ulaşmaktadır.
Söz konusu düzenlemeyi dolanmak hedefiyle hem tüketiciyi aldatıcı ve aldatıcı hem de gerçeklik taşımayan bu nitelikteki ilanlar da kelam konusu ilan kısıtlaması kapsamında pahalandırılacak ve bu ilanları verenler hakkında Bakanlığımızca idari para cezası uygulanabilecektir. Bu kapsamda, Bakanlığımızca, ilan platformları ile görüşmeler yapılmış ve ilan girişlerinde üyelerinin bu kısıtlama kapsamında uyarılması ile bu konuda gerekli tüm önlemlerin alınması konusunda ihtarlarda bulunulmuştur. Bakanlığımızca otomotiv kesiminde gerçekleşen stokçuluk hareketleri ve fahiş fiyat uygulamalarıyla uğraş kapsamında, tüketici mağduriyetlerine sebep olan uygulamaları ortadan kaldırmak ismine her türlü ek önlemin alınmasına devam edilecektir”