Nöbetçi Eczaneler
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Kahramanmaraş’ta temmuz ayına ilişkin dış ticaret sayılarını basın toplantısıyla açıkladı.
Temmuz ayında tarihin en yüksek ihracat pahasına ulaşıldığını belirten Bakan Bolat, temmuz ayı ihracatının yüzde 8,4 artışla 20 milyar 93 milyon dolara ulaştığını açıkladı.
Bakan Bolat’ın açıklamaları şöyle:
Sözlerime başlarken 2 gün evvel şehit düşen Mustafa Tatlı isimli Mehmetçiğimize Allah’tan rahmet, yakınlarına da sabır diliyorum.
Milli Mücadele’nin sembol kentlerinin başında gelen, istiklal madalyası sahibi bu kahraman kentimizin evlatları, vatanları için dün olduğu üzere bugün de canlarını feda ediyorlar. Bu üzücü haberin yanı sıra, aldığımız sevindirici bir haberi de burada paylaşmak isterim.
İsveç’in Lund kentinde 52 ülkeden 189 öğrencinin iştirakiyle düzenlenen 3. Avrupa Kızlar Bilgisayar Olimpiyatı’nda, Kahramanmaraş’ta zelzele felaketini yaşamasına karşın Altın madalyanın sahibi olan Duru Özer’i buradan tebrik ediyor, muvaffakiyetinin tüm gençlerimize örnek olmasını temenni ediyorum.
6 Şubat’ta arkası gerisine yaşadığımız zelzele felaketleri sebebiyle milletimize ve sizlere bir kere daha geçmiş olsun diyor, sarsıntıda kaybettiğimiz vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, sizlere de baş sıhhati diliyorum.
Asrın felaketi sonrası Hükümetimiz; zelzelenin birinci anlarından itibaren arama-kurtarma ve acil barınma çalışmaları başta olmak üzere tüm imkanlarını sarsıntı bölgesine seferber etmiş, birebir vakitte kentlerimizin tekrar ayağa kaldırılması ismine enkaz kaldırma ve kalıcı konutların inşasına yönelik çalışmaları vakit kaybetmeden başlatmıştır.
Bu kapsamda, 3 hafta üzere kısa bir müddet içerisinde kalıcı konutlarla ilgili somut adımlar atılarak, şimdiye kadar 180 bin civarında konut ve köy konutunun inşa süreci başlatılmış olup çalışmalar son süratiyle devam etmektedir. Bir yıl içinde 318 bin kalıcı konutun teslim edilmesi planlanmıştır.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız idaresinde ve uyumunda yapılmakta olan konut projesinin yanında, tekrar adıgeçen Bakanlığımız, kendi konut yahut işyerini yerinde inşa edecek afetzedelerimize Yerinde Dönüşüm Projesi kapsamında faizsiz kredi imkânı sunmaktadır. Vatandaşlarımızın bu projeye 100 bini aşan müracaatla epeyce yüksek bir ilgi gösterdiğini memnuniyetle söz etmek istiyorum.
(Konutlar için 500 bin TL hibe + 500 bin ile 800 bin TL ortasında faizsiz kredi verilmesi, iş yerleri için 250 bin TL hibe + 250 bin ile 500 bin TL faizsiz kredi verilmesi kararlaştırılmıştır. Krediler 2 yıl ödemesiz, toplamda 10 yıl vadeli ve faizsiz olarak verilecektir.)
Yeniden inşa çalışmalarımızda önceliğimiz, yıkıma uğrayan kent merkezlerinin, tarihi dokuya uygun, sürdürülebilir ve etrafa hassas yapılarla tekrar ayağa kaldırılmasıdır.
“Devlet ve millet olarak el birliğiyle aşacağız”
Asrın felaketinin acılarını ve kayıplarımızın tasasını birinci günkü üzere kalbimizde taşıyoruz. 13,5 milyon insanımızı direkt etkileyen, yaklaşık 51 bin insanımızı kaybettiğimiz sarsıntı felaketinde, kentlerimiz de büyük bir yıkımla karşı karşıya kaldı.
Bu kapsamda, yarım milyondan fazla binanın yanı sıra; ulaşım, irtibat ve güç alt yapıları kalıcı hasara uğradı.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığımız tarafından yapılan kestirimlerde, zelzelenin ekonomimiz üzerindeki tesirlerinin 100 milyar doları aşacağı (yaklaşık 2 trilyon TL; 103,6 milyar ABD Doları) öngörülürken, kelam konusu sayının 2023 yılı başlangıç bütçe harcamalarının yaklaşık %45’ine tekabül ettiğini görüyoruz.
Başka bir deyişle yaşanan zelzele, devletin toplam bütçesinin nerdeyse yarıya yakın bir kısmı kadar büyük bir harcama zorunluluğuna neden olmuştur. Bunu da devlet ve millet olarak el birliğiyle aşacağız.
(Depremin Türkiye iktisadı üzerindeki toplam yükü içerisinde en kıymetli bileşenini yüzde 54,9 oranıyla konut hasarı oluştururken (1.073,9 milyar TL/56,9 milyar ABD doları), ikinci yüklü hasar kalemi kamu altyapısı ve hizmet binalarındaki yıkımdır (242,5 milyar TL/12,9 milyar ABD doları)
Bu doğrultuda, gerek Hükümetimizin uygulamaya aldığı tasarruf önlemleri gerekse bölgede ekonomiyi tekrar canlandırmaya yönelik atılan adımların yardımıyla sarsıntı felaketinin ekonomimiz üzerinde yarattığı tesirleri kısa müddette atlatacağımıza yürekten inanıyorum.
Deprem sonrası bakanlığımızca atılan somut adımlar
Deprem nedeniyle ortaya çıkan aksiliklere karşı, bütün kurumlarımızla ve elimizdeki tüm imkanlarla altyapı ve üstyapıyı tesis etmek maksadıyla, var gücümüzle gayret ettiğimizi bir kere daha tabir etmek isterim.
Ticaret Bakanlığı olarak bizler de afet uyum çalışmalarına takviye vermek, sarsıntıdan etkilenen vilayetlerde muhtaçlık duyulan her türlü malzemeyi temin etmek ve anılan vilayetlerde ticari hayatı tekrar canlandırmak için sarsıntının birinci gününden bu yana çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
Bu prestijle, zelzelenin çabucak akabinde başlattığımız çalışmalar kapsamında;
Bölgede yerleşik esnaf ve sanatkârlarımızın mali kayıplarının telafisi noktasında; Türkiye Halk Bankası kaynaklarından; %50 Hazine faiz sübvansiyonlu, 250 bin liraya kadar limitli, 12 ayı ödemesiz olmak üzere 60 ay vadeli sarsıntı dayanak kredisi kullandırılmaya başlanmış (Kahramanmaraş vilayetimizde 2.757 esnaf ve sanatkâra kullandırılan sarsıntı dayanak kredisi fiyatı 679.337.000 lira olmuştur. Bununla birlikte vilayet genelinde 1 Ocak-30 Haziran 2023 devrinde 3.843 esnaf ve sanatkâra kullandırılan %50 ve %100 Hazine faiz takviyeli işletme ve yatırım kredilerinin toplam fiyatı ise 1 milyar 437 milyon liraya ulaşmıştır),
6 Şubat’ta meydana gelen zelzeleler nedeniyle işleri yahut işletmesi ziyan gören esnaf ve sanatkarların kredi ödemeleri 6 aylığına faizsiz ertelenmişti. Bu kere, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay, Malatya, Osmaniye vilayetleri ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerinde zelzeleden ziyan gören esnaf ve sanatkarların kredi geri ödemelerine 6 ay daha erteleme getiriyoruz.
TESKOMB (Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği) tarafından, esnaf ve sanatkârlarımızın kooperatiflere olan gecikmiş borçlarına yönelik yapılandırma uygulaması hayata geçirilmiş Esnaf ve sanatkârların meslek kuruluşlarına olan borçları için ödeme kolaylığı sağlanmış ve makul süreçlerinden fiyat alınmaması imkânı getirilmiştir.
Hazine ve Maliye Bakanlığınca; Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş ve Malatya vilayetleri ile Gaziantep’in İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki mükellefler için zorlayıcı sebep hali 30 Kasım 2023’e uzatılmıştır. Böylece beyanname verme mühleti 15 Aralık 2023’e, bu beyannamelere ait ödeme müddeti 29 Aralık 2023’e kadar ötelenmiştir.
Deprem bölgesine yardım gereçlerinin ulaştırılmasına yönelik çalışmalar kapsamında ise;
Vatandaşlarımızın e-ticaret sitelerinden satın aldığı yardım gereçlerinin AFAD ve Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı uyumunda zelzele bölgelerine ulaştırılması hedefiyle “Deprem Yardımlaşma Seferberliği” başlatılmış (75 e-ticaret ve kargo şirketi iştirak sağlarken, seferberlikte satılan toplam eser sayısı 4 milyon 718 bin adet, satılan eserlerin toplam bedeli ise 397 milyon 337 bin TL olarak gerçekleşmiştir)
Gurbetçi vatandaşlarımız başta olmak üzere, dost ve kardeş ülkelerde toplanan yardım gereçlerinin ülkeye girişi ve AFAD uyumunda zelzele bölgesine ulaştırılması noktasında gümrüklerimiz 7/24 temeline nazaran ve ilgili kurumlarımızla uyum halinde faaliyet göstermiş,
Bölge sanayicisi ve ticaret erbabı için ehemmiyet arz eden Hizmet binası zelzelede ağır hasar gören Kahramanmaraş Gümrük Müdürlüğü Sanayi Ticaret Odası ve Ticaret Borsası ile yürütülen çalışmalar sonucunda, Ticaret Borsası yerleşkesinde oluşturulan süreksiz tesislerde dün hizmete açılmış,
Deprem bölgesine yardım emeliyle hür bölgelerden gönderilen mallardan binde 9 oranında Özel Hesap fiyatının alınmaması sağlanmıştır.
Öte yandan, acil barınma muhtaçlığı ortaya çıkan vatandaşlarımıza,
AFAD tarafından konteyner sağlanması çalışmaları kapsamında; ilgili kurumlar ve üretici firmalar nezdinde uyum sağlanarak tedarik süreci yakından takip edilmiş,
Ayrıca yurt dışından konteyner tedarikini kolaylaştırmak ismine gümrük vergileri bu yılın sonuna kadar kaldırılmış,
Yine afet bölgesinde tekrar inşa faaliyetlerinde gereksinim duyulan kullanılmış iş/inşaat makinelerinin ithalatında kimi kolaylıklara gidilerek, bu imkanlar yıl sonuna kadar uzatılmıştır.
Diğer taraftan, zelzele bölgesine yardımların ulaştırılması esnasında fırsatçılık yapan gerçek ve hükmî bireyler için caydırıcı nitelikte önlemleri de vakit kaybetmeksizin hayata geçirdik.
Özellikle acil muhtaçlık materyallerinde fahiş fiyat artışı yapıldığına ait argümanları incelemeye alarak, ticaret vilayet müdürlüklerimiz aracılığıyla Türkiye genelinde 5.100 işletmeye ve 23.000 esere kontrol gerçekleştirdik.
Küresel iktisattaki gelişmeler ve beklentiler
Bakanlığımızca atılan tüm bu adımlarla birlikte sarsıntıya ait kararlı çalışmalarımızı göstermek maksadıyla iş dünyamızla birlikte iki büyük ve yıkıcı sarsıntının merkez üssü Kahramanmaraş’ta Dış Ticaret Sayılarının açıklanmasına karar verdik.
Bu kapsamda sizlerle yurt içi ve yurt dışı gelişmelerle birlikte Temmuz 2023 periyoduna ilişkin Dış Ticaret bilgilerimize ait değerlendirmelerimizi paylaşmak istiyorum.
Bilindiği üzere, 2023 yılında global üretimde ve dış ticarette hayli zayıf bir seyir gözlenmektedir. Gerçekten 2023 yılı Ocak-Mayıs periyotta global mal ihracat hacmi %0,2 oranında daralmıştır.
Uluslararası Para Fonu (IMF) Global Ekonomik Görünüm Temmuz 2023 güncellemesine nazaran, global büyümenin, 2022 varsayımı olan %3,5 düzeyinden 2023 yılında %3,0’a gerilemesi beklenmektedir.
2023 yılı için en kıymetli ticaret partnerimiz olan Avro Bölgesinin bu sene %0,9 büyüme göstermesi beklenirken, ABD için büyüme beklentisi %1,8 olarak açıklanmıştır.
Küresel ticaret büyümesinin, 2022’deki %5,2 düzeyinden 2023’te %2,0’a gerilemesi, 2024’te ise %3,7 ile tarihî ortalamanın altında kalmaya devam etmesi beklenmektedir. (2000-2019 ortalaması %4,9).
2023 yılı Temmuz ayı PMI (İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi) bilgileri de global talebin bir süre daha zayıf seyredeceğine işaret etmektedir.
Açıklanan Temmuz ayı öncü PMI göstergeleri Avro bölgesinde 42,7, en büyük ticaret ortağımız Almanya’da 38,8, İngiltere’de 45,3 ve ABD’de 49’la 50 eşik pahanın altında kalmıştır.
“Kapasite kullanım oranı son 10 ayın en yüksek kıymetini aldı”
Pandemi ve devamındaki Rusya-Ukrayna savaşının üzerine gelen zelzele felaketine rağmen ülkemiz iktisadı, 2023 yılının birinci çeyreğinde de büyüme trendini koruyarak son 11 çeyrektir kesintisiz büyüme performansını sürdürmüştür (2023 birinci çeyrek büyüme: %4,0).
İhracatımızda da emsal performansı göstermeye devam ediyoruz. 2021 yılında, tarihinde birinci sefer %1 düzeyinin üzerine çıkan global ihracattan aldığımız hissesi; 2022 yılında %1,02’ye; 2023 yılı birinci çeyreğinde ise %1,04 oranına yükselttik.
Söz konusu gelişmelere paralel olarak, zelzele felaketinin ekonomik tesirlerinin telafi edilmeye başlandığını da gözlemliyoruz.
Mayıs 2023 prestijiyle istihdamda, geçen yılın tıpkı ayına kıyasla 858 bin kişi ve pandemi öncesine nazaran (2020 Ocak) yaklaşık 4 milyon kişi artış yaşanmıştır.
İmalat sanayi genelinde mevsimsel tesirlerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı, Temmuz ayında bir evvelki aya nazaran 0,3 puan artarak %76,9 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Böylece Şubat ayında yaşanan sarsıntı felaketi akabinde kapasite kullanım oranı son 10 ayın (2022 Eylül: %77,3) en yüksek pahasını almıştır.
Turizmde de pandemi nedeniyle yaşanan şiddetli sürecin ardından, Rusya ve Ukrayna savaşı ile gelen belirsizliklerden sonra, TÜİK bilgilerine nazaran, bu sene 2022 yılını birinci yarısına kıyasla ülkemize gelen turist sayısı %21 artışla 22,2 milyon kişi oldu. Birinci altı ayda turizm gelirimiz ise %27 artışla 21,7 milyar Dolar oldu. Gecelik ortalama harcama da beş yıl evvel 67 (2018 yılı) dolarken 100 dolara yükseldi.
İhracatta tarihi rekor
İhracatımız Temmuz ayında %8,4 artışla 20 milyar 93 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece tarihin en yüksek Temmuz ayı ihracat pahasına ulaşılmıştır.
2023 yılı Ocak-Temmuz devrinde ise ihracatımız global üretim ve ticaret de düşüş ile zelzele felaketine karşın geçtiğimiz yılki düzeylerine yakın 143 milyar 435 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (Bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran ihracatımız yılın birinci altı ayında %0,6 oranında düşmüştür.)
Temmuz ayı prestijiyle son 12 aylık ihracat ise %2,1 oranında artış ile 253 milyar 379 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Bu sonuç global üretimdeki ve bilhassa en büyük ihracat pazarlarımız olan AB ülkelerindeki sakinliğe, dünya iktisadında zayıflayan üretime ve ticaret hacmine ve ayrıyeten dünya ticaret fiyatları ile emtia fiyatlarındaki önemli düşüşe karşın başarılmıştır.
Temmuz ayında bir evvelki yılın birebir ayına nazaran, motorlu kara taşıtları ihracatı %36,0 oranında artarak 2,4 milyar dolar; kazan ve makine ihracatı %24,9 oranında artarak 1,9 milyar dolar; elektrikli makine ve aygıt ihracatı ise %30,7 oranında artarak 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Önemle vurgulamak istediğim bir başka gelişme ise katma kıymetli ihracattaki artıştır.
Bu kapsamda, 2022 yılında %36,9 olan orta-yüksek ve yüksek teknolojili eser ihracatının imalat içindeki hissesi, bu yılın birinci yedi ayında %40,8’e yükselmiştir.
Önümüzdeki periyotta de katma pahası yüksek eserlerin üretimini ve ihracatını artırarak daha fazla bedel yaratılmasını sağlayacak ve sürdürülebilir refah artışlarını elde edeceğiz.
Temmuz ayında ithalatımız ise %11,1 artışla 32 milyar 475 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
Ocak-Temmuz periyotta ithalatımız ise bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran %5,1 oranında artışla 217 milyar 52 milyon dolara ulaşmıştır.
İthalattaki artış değerli oranda işlenmemiş altın ithalatından kaynaklanmaktadır. Gerçekten bu periyotta işlenmemiş altın ithalatı 12,5 milyar dolar, yani %180,4, artarak 19,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında ithalattaki artışın temel belirleyicisi olan güç ithalatı ise %26,0 oranında gerileme ile 41,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Bir kıymetli sevindirici konu ise, TL ile yapılan ithalattaki artıştır. Ocak-Temmuz devrinde TL ile ithalatımız %157,1 artarak 309,5 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu artış ödemeler istikrarı finansmanı açısından olumlu bir gelişmedir.