Nöbetçi Eczaneler
Kentleşme ve endüstrileşmenin endüstriyel metal piyasalarında yarattığı Çin muhteşem döngüsü sona eriyor. Güç geçişi iktisadının yarattığı alım dalgası ise gereğince güçlenmiyor. Çin’in talebinin fiyatları desteklemekte yetersiz kaldığı ortamda, dünya genelinde sıkı para siyasetlerinin uygulanması da metal fiyatları üzerinde baskı oluşturuyor. Çin ve Fed ikilisinin yarattığı metal zehirlenmesi analistlere nazaran devam edecek.
METAL ENDEKSİ YILBAŞINDAN BU YANA %7.6 GERİLEDİ
Londra Metal Borsası (LME) vadeli süreçlerinde yılın birinci altı ayında temel metal fiyatları geriledi. LME Endeksi ocak ayındaki 4.356 puandan 3.675 puana geriledi. Yılbaşından bu yana düşüşü yüzde 7’nin üzerinde gerçekleşti.
SADECE KALAY YÜKSELMEYİ BAŞARDI
Yılın birinci yarısında endekste sırf kalay fiyatları zayıf trendin dışında hareket etti. Üç vadeli kalayın fiyatı yılbaşına nazaran yüzde 7.5 artışla yılın ilik yarısını ton başına 26.787 dolardan kapattı.
Bakır, yılın başına nazaran daha yatay bir seyir izledi. Yıla 8.400 doların altından start veren kımızı metalin tonu şu sıralar 8.300 dolar bandında hareket ediyor.
NİKEL VE ÇİNKO EN AĞIR DARBEYİ ALDI
Nikel ve çinko ise 2023’ün birinci altı ayında sırasıyla yüzde 34 ve yüzde 21 düşerek bilhassa ağır darbe aldı. Nikelin fiyatı haziranın son haftası 20 bin doların altına sarktıktan sonra şu sıralar 20.600 dolar civarında 10 ayın en düşük düzeylerine yakın duruyor. Çinko da 2.5 yılın en düşük seviyesine yakın bir seyirle 2.350 dolar civarında fiyatlanıyor. Alüminyumun tonu 2.145 dolarla Eylül 2022’den bu yana en zayıf periyodunda.
Analistlere nazaran en büyük emtia tüketicisi Çin’de bilhassa imalat bilgilerinin zayıf seyretmeye devam etmesi metal fiyatlarını dizginleyecek.
BOFA ENDÜSTRİYEL METAL FİYAT BEKLENTİSİNİ DÜŞÜRDÜ
Son olarak Bank of America (BofA) bu yıla ait fiyat iddialarını aşağı çekti. Çin’de ekonomik faaliyetin yavaş olağanlaşması, dünyada daha sıkı para siyaseti, global resesyon nedeniyle banka 2023 yılı iddialarını revize etti. Nikel için iddiasını 23.222 dolardan 22.063 dolara indiren banka, gelecek yıl için fiyat öngörüsünü 21.250 dolarda tuttu. Bakır fiyat beklentisini 9.427 dolardan 8.788 dolara ve 2024 için 9.875 dolardan 9.750 dolara indiren banka, çinko amacını 2.905 dolardan 2.603 dolara, kurşun amacını 2.108 dolardan 2.087 dolara ve lityum karbonat kestirimini de 48.809 dolardan 45.980 dolara düşürdü.
ÇİP KRİZİ TASASIYLA GALYUM VE GERMENYUM FİYATLARI YÜKSELİYOR
Çin’in galyum ve germanyum eserleri ile bilgisayar çiplerinde kullanılan metaller ve öteki eserlere 1 Ağustos’tan itibaren ihracat kısıtlamaları getirmesiyle başlayan yeni çip krizi telaşı fiyatlara direkt yansıdı. Telekom ve elektrikli araç sanayileri için çok değerli olan bu materyallerin fiyatı yükselirken, üretici şirketlerin de payları paha kazanmaya başladı.
Nisan ayında fiyatı 1.600 yuan/kg olan galyumun fiyatı bu geçtiğimiz hafta 1.675 yuanın üzerine çıktı. Germenyumun kilo fiyatındaki artış da yılbaşından bu yana yüzde 20’ye ulaştı ve Şanghay’da fiyatlarlar 9500 yuan düzeyine yükseldi.
BAŞKA NEREDE ÜRETİLİYOR?
Bu iki elementin en büyük üreticisi olan Çin, dünyadaki galyum üretiminin yüzde 80’in karşılıyor. Avrupa sanayi derneği Critical Raw Materials Alliance’a (CRMA) nazaran dünya çapındaki germanyumun yaklaşık yüzde 60’ını Çin üretiyor ve geri kalanı Kanada, Finlandiya, Rusya ve ABD’den geliyor.
GALYUMUN %80’İ ÇİN KAYNAKLI
Çin’in ulusal güvenlik çıkarlarını öne sürerek planladığı ihracat kısıtlamaları tedarik için kendisine güvenen yarı iletken ve savunma endüstrilerindeki milletlerarası şirketleri alarma geçirdi.
Piyasada doğacak boşluğu kapatmak için ise Kongo’nun devlet takviyeli Gecamines, Rusya’nın Rostec, Hollandalı şirketi Nyrstar, Kanadalı Teck Resources’un ortalarında bulunduğu şirketler harekete geçti. Belçikalı şirket Umicore, portföyünün müşterilere tedarik sağlamak için gereğince sağlam olduğunu söyledi.
GALYUM VE GERMANYUM NEDİR?
Hem görünüşte gümüşi beyaz olan hem de ekseriyetle “minör metaller” olarak sınıflandırılan bu iki metal, çip imali, bağlantı ekipmanı ve savunma alanlarında çok çeşitli uzmanlık kullanımlarına sahiptir. Galyum, TV ve cep telefonu ekranlarında, güneş panellerinde ve radarlarda iletim suratını ve verimliliğini artırmak için birden çok öğeyi birleştiren bileşik yarı iletkenlerde kullanılır. Germanyumun kullanım alanları ortasında fiber optik irtibat, gece görüş gözlüğü ver. Uzay keşif araçları ve çığu uydu da germanyum bazlı güneş pilleri ile çalışır.
TÜRKİYE’NİN İTHALATI 10 MİLYON DOLAR
Evet, Türkiye galyum ve germanyum üretimi yapabiliyor. Lakin, üretim ölçüsü hayli hudutlu. Türkiye’nin galyum ve germanyum gereksiniminin büyük bir kısmı ithal ediliyor. 2020 yılında, Türkiye’nin galyum ithalatı 8.5 milyon dolar ve germanyum ithalatı 1.5 milyon dolar olarak gerçekleşmişti. Türkiye’nin galyum ve germanyum ithalatı çoğunlukla Çin, Almanya, ABD, Fransa ve Japonya üzere ülkelerden gerçekleşmektedir. Germanyum Yunanistan’dan da alınıyor.
METALLER ÇİN’DEN ÖZGÜRLEŞEMİYOR!
Endüstriyel metaller, Çin’in gayrimenkul ve ihracat üzere eski iktisat itici güçlerine olan bağımlılıklarından kurtulamıyor. Goldman Sachs, “Fiyatlardaki daima yükseliş ivmesi potansiyeli, muhtemelen Çin faaliyet bilgilerindeki güzelleşmeye bağlı” diyor. Bundan ötürü piyasanın üst gitmesi için Çin’de altyapı harcamalarını artırması gerekiyor. Yeşil iktisadın yaratması beklenen emtia harika döngü uzmanlara nazaran şimdi başlamadı ve metaller hala imalat bilgilerine nazaran taraf buluyor.