Nöbetçi Eczaneler
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç, ekonomik gündeme ait değerlendirmelerde bulundu.
Döviz kurunun piyasalardaki yansımaları ve iş dünyasına etkisine yönelik açıklama yapan Avdagiç, “Kurun düşük, yüksek ya da sabit olması bizim asıl önceliğimiz değil. Enflasyon ile kurun paralel ya da yakın seyretmesi kıymetli konudur.” dedi.
“Ülkemizde enflasyonla kurun paralel ya da yakın seyri ne vakit bozulduysa Türk iktisadı sert düzeltme hareketleri yaşamak durumunda kaldı. Ekonomimizin son birkaç yılında, bunu gördük.” tabirlerini kullanan Avdagiç şunları kaydetti:
“Kur aslında 2021 yılının ikinci yarısında yönetilir pozisyonda iken 2022’nin ikinci yarısından itibaren enflasyon- kur artışındaki bağ koptu. Kur yatay seyre döndü enflasyon yükselmeye devam etti. 2022’nin iki, üç ve dört çeyreği ile 2023’ün birinci çeyreğinde enflasyon süratli yükselirken, kurun çok az yükselmesi ihracatı zorlaştıran, ithalatı kolaylaştıran bir yapı ortaya çıkarmıştı. ‘Kur istenen düzeyde olmaz ise ihracatçı zorlanıyor’ diyoruz, aslında iki taraflı bakmak lazım. Türkiye’nin dış ticaret sayıları da bunu doğruluyor.
Siz ne vakit kuru baskılarsanız ihracatı baskı altına alıyorsunuz, ihracatta daralma yaşanıyor fakat tıpkı vakitte süratli biçimde ithalatta artış oluyor. Zira ithal eserler cazip hale geliyor. Bu manada iki taraflı kayıp oluyor. Şu anda düzeltme hareketi dövizde hayata geçti. Bundan sonra en azından dövizin bu mühletten sonra enflasyonla uyumlu süreç yürütmesi lazım, sene sonuna kadar ikinci altı ayda enflasyon artacaksa kurun da artması lazım, 1-2 puan farklılık olsa da mantıklı hareket etmesi kıymetli.”
“VERGİ DİLİMLERİNİN REVİZE EDİLMESİ DEĞER ARZ EDİYOR”
2022 temmuzuna nazaran 2023 temmuzunda minimum fiyatın 12 ayda yüzde 107 arttığını ve ilgili periyotta devletin açıkladığı TÜFE artışının da yüzde 40 olduğunu hatırlatan Avdagiç, “Yani bizim minimum fiyat gerçek manada yüzde 67 arttı. Bütün düzenlemeleri makro tesir tahlili yaparak pahalandırmak gerek. Biz son yapılan minimum fiyat sayısının netini makul karşılıyoruz. Lakin bu noktada da beklentimiz dahilinde üç kıymetli bahis var.” dedi.
Avdagiç kelamlarına şöyle devam etti:
“Bizim süratle vergi gelirlerinin dilimlerinde düzeltme yapmamız gerek. Şu anda vergi gelirindeki artış suratı hem enflasyonun hem de minimum fiyat artışının çok gerisinde kaldı.
2000 yılında gelir vergisinin birinci dilimi minimum fiyatın 22 katı idi. Artık temmuz ayında bu, minimum fiyatın 6.1 katına düştü. Beşerler minimum fiyatı aldığı vakit bunu yalnızca minimum fiyat olarak görmemek lazım. Tüm ücretlilerin gelirleri ile patron maliyetini görmek lazım.
1 Ocak’ta 60 bin lira brüt fiyat alan bir çalışan, vergi dilimleri prestijiyle geldiği noktaya baktığımızda 1 Temmuz’da minimum fiyat kadar, yüzde 35 artırım alıyor. Lakin yılın ikinci yarısındaki net fiyatı fakat yılın birinci yarısındaki ile eşit hale geliyor. Vergi dilimleri o kadar süratli devreye giriyor ki, çalışanın fiyatı brüt yüzde 35 artmasına karşın neti sabit kalıyor. Hasebiyle bizim burada vergi dilimlerindeki son 10-15 yıllık kayıpları telafi edecek formda, yalnızca minimum fiyatı göz önüne alacak formda değil, bilhassa bunun dışındaki dilimlerin revize edilmesi değer arz ediyor.”
Bir başka bahsin SGK üst limiti olduğunu belirten Avdagiç, “SGK üst limiti minimum fiyatın 5 katı idi sonrasında 6,5 katına çıktı ve devamında 7,5 kata ulaştı. SGK primi şu anda 100 bin lirayı geçti. Yaklaşık 100 bin lira maaş alan bir çalışan kendi maaşından yüzde 14, patron indirim kapsamında ise yüzde 15,5 patron hissesi, işsizlik sigortası ile toplam yüzde 32,5 eriyor, 100 bin lira alan çalışan 32 bin 500 lira SGK parası ödüyor bu abartılı bir sayı.” yorumunu yaptı.
Avdagiç, “SGK üst limitinin de gözden geçirilmesi lazım. Taban fiyatta belirlenen net sayı ile ilgili bir problemimiz yok. Şu andaki ömür kaideleri içinde tenkidimiz bulunmuyor. Öte yandan gelir vergisi dilimlerinin gözden geçirilmesi ve kıdem tazminatı ile ilgili düzenlemelerin gözden geçirilmesi üzere üç hususa ehemmiyet vermekteyiz” dedi.
“AB’NİN VİZE İÇİN İSTEDİĞİ EVRAKLAR TIPKI VAKİTTE İNSAN HAKLARINA DA AYKIRI”
İTO Lideri Avdagiç, vize ile ilgili süreçte son birkaç yıldır daha da zahmetli bir süreç olduğunu hatırlatarak Schengen vizesi ile ilgili sürecin 2016’dan bu yana kademeli olarak sıkıntı bir hal aldığını, bu sorunu hem iş dünyasının hem de Cumhurbaşkanının 30 Mayıs’taki TOBB genel şurasında öncelikli mevzu olarak lisana getirdiğini hatırlattı.
“AB ile vizelerin Gümrük Birliği muahedesi uyarınca kaldırılması gerekiyordu. Lakin bu gerçekleşmedi.” diyen Avdagiç şunlara vurgu yaptı:
“Vize olayı Türkiye üzerinde politik argüman olarak kullanılıyor. Birkaç kasvet var süreci zorlaştıran. Vizeye müracaat mühleti ülkelere nazaran değişirken 6-9 hafta randevu almak için bekleniyor. Neredeyse bir klasör evrak paketi sunulmak durumunda kalınıyor. Bu evraklar birebir vakitte insan haklarına da muhalif.
Tüm mali durumu, menkul-gayrimenkul ve toplumsal sigorta süreçleri üzere paylaşılmayan konuları istemenin etik olmadığını düşünüyoruz. Bir ton evrak isteniyor ve devamında 2-3 haftalık kıymetlendirme süreci de eklenince 9-12 haftayı buluyor.
Süre sonu manasında verilen vize evvelkilere göre kısaldı. 4-5 yıllık vize alanlar 3-6 aylık vize almaya başladılar. Vize iade oranı yüzde 20’lere ulaştı. Kimi başkonsoloslar ‘çok ağır vize talebi var’ üzere çok teknik nedenler ileri sürerken şunu görüyoruz; İstanbul’daki A ülkesinin başkonsolosluğu T.C. vatandaşı gittiği vakit başka, Türkiye’de yaşayan bir Balkan ya da Doğu Avrupa ülkesine mensup kişinin pasaportuyla müracaat ettiğinde farklı müddette süreç yaptığını görmekteyiz. Birebir durum ABD ve Kanada vize sürecinde de yaşanıyor. Vizenizin mühletini geçirdiyseniz, vizeniz bitmeden müracaat etmediyseniz sıfırdan kıymetlendirilerek 12-18 ay sonrasına randevu veriliyor.”
Avdagiç kelamlarını şöyle tamamladı:
“Burada manalı olmayan bir yaklaşım sergileniyor. Bu durum devletimizin de gündeminde. Türkiye vatandaşları vize paketi için yılda neredeyse 120-130 milyon avro para ödüyor. Tabiri caiz ise biz Türkiye’deki bütün başkonsoloslukların ve büyükelçiliklerin bütçesini vize paralarımızla finanse ediyoruz. İstanbul Ticaret Odası’nın da vize sürecini yürütmek için 7 başka ülke ile muahedesi var. 2022’den itibaren tek taraflı olarak karşı ülkelerin çekilmesinin de sistematik olduğunu düşünüyoruz.”