Netanyahu’yla yükselen aşırılık: İsrail’de çatlak sesler

Filistin’de Yahudi yerleşimcilerin gerçekleştirdiği ataklara göz yumulması yönetimsel bir krizin kapıda olduğunu gösteriyor.

İsrail Devlet Lideri Isaac Herzog, geçtiğimiz hafta Filistin Devlet Lideri Mahmud Abbas ile bir telefon görüşmesi yaptı ve İsrailli yerleşimcilerin Filistinli sivillere yönelik son taarruzlarına değindi.

İsrail cumhurbaşkanlığı ofisinden yapılan açıklamada, Herzog’un Kurban Bayramı öncesinde Abbas’ı arayıp selamlarını ilettiği ve İsrailli yerleşimcilerin Filistinlilere karşı hücumlarını kınadığı belirtildi.

Görüşme, Batı Şeria’daki yerleşimciler tarafından artan şiddetin çabucak akabinde geldi.

İsrail’in en üst seviye üç güvenlik yetkilisi de ortak bir bildiri yayımlayarak, Yahudi yerleşimcilerin Batı Şeria’da Filistinlilere karşı son periyottaki ataklarını kınadı.

İsrail Genelkurmay Lideri Korgeneral Herzi Halevi, Shin Bet Güvenlik Teşkilatı Lideri Ronen Bar ve Polis Komiseri Kobi Şababtai ortak bir bildiri yayımladı.

Açıklamada, “Bu hücumlar her türlü ahlaki ve Yahudi bedeline alışılmamıştır. Sözün tam manasıyla milliyetçi terörizmdir ve biz bunlarla savaşmak zorundayız” sözleri kullanıldı.

Bu açıklama, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki önde gelen Yahudi kümelerine da yayıldı.

İsrailli yerleşimcilerin Filistinlilere yönelik son şiddet taarruzları dalgasına ait “büyüyen acı ve dehşeti” tabir eden ve Başbakan Benjamin Netanyahu’yu harekete geçmeye çağıran ortak bir bildiri Pazartesi günü yayımlandı.

Filistinlilere ve mülklerine yönelik artan hücumlar, İsrail dışından hükümetin gevşek reaksiyonuna yönelik artan tenkitlere yol açıyor.

Amerikan medyasına nazaran, bu şikayetlerin İsrail güvenlik teşkilatlarının kapalı kapıları arkasında da yankılandığı tabir ediliyor.

Bu durum, Netanyahu’yu yakında birtakım kıymetli kararlar almaya zorlarken, topyekün savaş üzere şahin kararların ise koalisyon tarafından engelleneceği öngörülüyor.

Dini Siyonizm Partisi’nin başında bulunan ve yerleşim inşaatlarına onay verme yetkisi de verilen Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, Netanyahu’nun bu husustaki en büyük pürüzü.

İsrail’in Batı Şeria’daki gelişmelerin karmaşıklığıyla baş etmedeki zorluğu, Netanyahu’nun aşırılık yanlısı hükümetinin memleketler arası alanda kınanmasıyla daha da artıyor.

Cenin’deki askeri operasyonun yalnızca iki gün sürmesinin nedenlerinden biri, ülkenin zayıf milletlerarası duruşu olarak görülüyor.

Aşırılıkçı operasyonların engellenmesinden rahatsız olan sağcı partiler de bu durumla ilgili sert açıklamalarda bulunuyor.

Al Monitor’deki bir bilgide, kendisi de bir yerleşimci olan Dini Siyonizm Partisi’nin Ulusal Misyonlar Bakanı Orit Struk, bir radyo röportajında güvenlik teşkilatı liderlerine “Wagner Grubu” dedi.

Daha sonra, onları makûs şöhretli Rus paralı askerleriyle bir tuttuğu için özür diledi lakin yerleşimcileri teröristlerle bir tutmaya yönelik kınamasının ardında durduğunu söyledi.

ABD Büyükelçisi Tom Nides’in önümüzdeki ay vazifesinden ayrılacak olması da kıymetli bir kriter.

Yerine birini atamasının uzun süreceği görüşü hakim.

Dolayısıyla yaratılan boşlukta Amerikalılar, Washington’dan kınama iletileri gönderecek ve bu İsrail ile Washington’un ayrılmaz müttefikler olduğu anlayışını bozmaya devam edebilir.

ABD Dışişleri Bakanlığı, işgal altındaki bölgede şiddetin arttığı bir periyotta, İsrail’in Batı Şeria’daki yerleşim ünitelerini ilerletme tarafındaki son atağından duyduğu korkuyu lisana getiriyor.

Beyaz Saray tekraren İsrail’i Filistin topraklarda yerleşim inşaatını durdurmaya çağırdı ve bunun uzun müddettir devam eden çatışmaya iki devletli bir tahlil umutlarını baltaladığını söz ediyor.

İsrail’in 1967 Ortadoğu Savaşı’nda ele geçirdiği işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te 700.000’den fazla İsrailli yaşıyor.

Filistinlilerle bir arada birçok ülke yerleşimleri memleketler arası hukukun ihlali olarak görüyor.

ABD Lideri Joe Biden’ın bu husustaki reaksiyonu de açık.

İsrail seçimlerini kazanan Netanyahu’yu şimdi Beyaz Saray’a davet edilmiş değil.

Aşırılık yanlısı yerleşimciler de İsrail ordusu askerleri ve Şin Bet üyeleriyle karşı karşıya geliyor.

Yerleşimciler, geçen hafta öldürülen dört İsrailliden birinin meskenine taziye ziyareti yapmaya gelen Albay Eliav Elbaz’ı “katil” ve “hain” kelamlarıyla kovalamıştı.

Güvenlik kurumlarının liderleri, hükümetin Yahudi milliyetçi ataklarına karşı açık bir dayanağı olmadan, Filistin köylerine yönelik yerleşimci şiddetinin artacağından korkuyor.