Nöbetçi Eczaneler
Omurganın açısal deformesi olarak açıklanan skolyoz rahatsızlığı için Haziran ayı, ‘Skolyoz Fakındalık Ayı’ olarak belirlenmiştir. Skolyoz hastalığında erken teşhis, hastayı hayata yine kazandırıyor. Ama geç kalınmış skolyozlar için birebir şey söylenemiyor. Skolyoz hastalarının belirtileri ve tedavi usulleri nelerdir üzere sorularının hepsine haberimizde yer verdik.
SKOLYOZ NEDİR, NEDEN OLUR?
Skolyoz, omurga kemiklerinin tıpkı çizgi üzerinde dizilmesi gereken halde bozulması ve omurganın sağa yahut sola yanlışsız 10 dereceden fazla eğrilmesi durumunda ortaya çıkan bir duruştur. Skolyoz, bir hastalık değil, bir bulgu olarak tanımlanır ve farklı sıhhat problemleriyle bağlı olabilir. Skolyoz, yalnızca bir duruş bozukluğu olarak düşünülmemelidir, zira omurga, omuz nesli ve pelvis üzere öteki yapıları da etkileyen üç boyutlu bir kemik ve yapısal bozukluktur.
Skolyozun farklı nedenleri ortasında kas hastalıkları, serebral palsi, bir bacağın kısa olması, travma, eklem sıkıntıları ve bağ doku problemleri bulunur. Ayrıyeten, yaşlılarda omurga diziliminin bozulmasına ve skolyoza yol açabilen osteoartrit üzere kireçlenme problemleri da bir etken olabilir. Skolyozun gelişimi hakkında birçok yaygın yanlış inanç vardır. Örneğin, ağır okul çantası yahut öbür ağır objeler taşımak, çantayı daima olarak tıpkı omuzda taşımak, berbat uyku yahut ayakta durma durumları yahut kalsiyum eksikliği skolyoza neden olmaz.
“Her 100 çocuktan 3’ü Skolyoz”.
Skolyozun toplumda yaygınlığı, etnik ve coğrafik faktörlere bağlı olarak farklılık gösterir. Bilimsel araştırmalar, genetik faktörlerin skolyozun gelişiminde tesirli olduğunu göstermiştir. Adölesan idiyopatik skolyozlu hastaların yaklaşık %30’unda ailesinde skolyoz hikayesi bulunur. Ebeveynleri skolyoz olan 3 çocuktan yaklaşık 1’inde skolyoz gelişir. Türkiye’de yapılan çalışmalar, sağlıklı çocukların %2-4’ünde adölesan idiyopatik skolyoz görüldüğünü ortaya koymuştur. Bununla birlikte, tespit edilen çocukların %95’i ve aileleri, skolyozun farkında olmayabilir.
Skolyoz, çocukluk çağında hem kızlarda hem de erkeklerde görülebilir. Eğrilik, çoklukla büyüme çağında en fazla artış gösterir. En sık görülen tip olan idiyopatik skolyoz, çoklukla 10-15 yaşları ortasındaki ergenlik periyodunda ortaya çıkar. Lakin, yetişkinlerde de skolyoz gelişebilir, lakin bu durum çoklukla diğer bir hastalık, enfeksiyon yahut yaralanmaya bağlı olabilir.
Skolyozun toplumda yaygınlığına dair datalar, genetik geçişin tesirli olduğunu ve ergenlik devrindeki büyüme suratının skolyozun ilerlemesinde değerli bir faktör olduğunu göstermektedir. Erken teşhis ve uygun tedavi, skolyozun ilerlemesini denetim etmek ve muhtemel komplikasyonları önlemek açısından büyük kıymet taşır. Bu nedenle, çocukların ve ergenlerin sistemli olarak omurga sıhhati açısından kıymetlendirilmesi değerlidir.
SKOLYOZ BELİRTİLERİ
Skolyoz çoklukla erken devirde besbelli sıhhat problemlerine yol açmayabilir. Ayrıyeten, hafif ve ekseriyetle ağrısız seyrettiği için çarçabuk gözden kaçabilir. Skolyozun belirtileri, ailelerin fark etmesini zorlaştırabilen görsel özelliklerle ortaya çıkar. Bu belirtiler ortasında omuzlardan birinin başkasına nazaran daha yüksek olması, kalçanın sağa yahut sola kayması yahut bir tarafta yüksek durması, kürek kemiklerinin duruşunda eşitsizlik bulunması sayılabilir. Ayrıyeten, kollar gevşek bir biçimde yanlarda dururken, bir tarafta kol ile beden ortasında daha fazla boşluk olabilir. Baş tam olarak pelvis üzerinde ortalanamayabilir. Bel bölgesi bir tarafta düzleşebilir ve belin bir tarafında cilt kırışıklıkları oluşabilir. Yürüme ve ayakta durma durumunda bir tarafta daha fazla yüklenme görülebilir. Öne gerçek eğilme durumunda sırtta kaburgaların neden olduğu bir çıkıntı oluşabilir.
Aileler, çocuğun sırtını çıplak olarak incelemek için sistemli denetimler yapmalıdır. Bu denetimde, çocuğun ayaklarının bitişik, dizlerinin düz konumda ve öne yanlışsız eğilmiş formda omurgasının düz bir çizgi üzerinde olup olmadığı gözle incelenmelidir. Bu formda yapılan denetimlerde, şayet skolyoz varsa sırtın sağ ya da sol tarafında yahut bel bölgesinde çıkıntılı bir yükseklik fark edilebilir.
Skolyozun erken periyotta belirtilerinin fark edilmesi kıymetlidir, zira erken teşhis ve tedavi, skolyozun ilerlemesini denetim etmek ve mümkün komplikasyonları önlemek için büyük ehemmiyet taşır. Ebeveynlerin çocuklarının omurga sıhhatini sistemli olarak gözlemlemesi ve uygun uzmanlardan yardım alması kıymetlidir.
SKOLYOZ TEŞHİSİ
Skolyoz kuşkusu olduğunda, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak hastalığın ilerlemesini önlemek açısından son derece kıymetlidir. Skolyozun ne vakit ortaya çıkacağını bilemediğimiz için, omurga denetiminin sistemli aralıklarla yapılması ailelerin bilmesi gereken kıymetli bir faktördür. Bilhassa ergenlik devrindeki çocuklarda belirtilere dikkat etmek değerlidir. İlerleyen ve tedavi edilemeyen olaylarda, akut yahut kronik sırt ve bel ağrıları, kalp ve akciğer meseleleri, işlevsel kısıtlılık, kozmetik deformiteler nedeniyle depresyon, toplumsal ve ruhsal sıkıntılar, hayat kalitesinde bozulma üzere değerli sıhhat meseleleriyle karşılaşabiliriz.
Skolyozun erken teşhis edilmesi durumunda tedavi, Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon uzmanları tarafından mümkün ve kolaydır. Şüphelenilen hadiselerde, omurga çıplak bir halde önden ve arttan gözlemlenir. Hasta geriden muayene edildiğinde ve omurga öne yanlışsız eğildiğinde, sırtın bir tarafı başkasından daha yüksek görünebilir. Bu Adams testi, skolyoz için çok hassas bir tarama testidir. Ayrıyeten, cilt kıvrımlarının simetrik ve tıpkı büyüklükte olup olmadığı, dirsek ve ön kol bölgelerinin gövdeyle olan araları, pelvis kemiğinin duruşu üzere müşahedeler yapılmalıdır.
Muayene sırasında skolyoz kuşkusu oluştuğunda, teşhis radyolojik olarak omurga grafilerinin incelenmesiyle doğrulanır. Omurga radyografileri, uzunluğundan pelvise kadar olan omurgayı içeren geriden ve yandan çekilen manzaralardır. Bu sayede skolyozun yeri, derecesi ve istikameti belirlenebilir. Skolyoz, omurlardaki sayısal eksiklikler yahut kemiksel sorunlara bağlı olarak yarım vertebra, birleşik vertebra, yapışık kaburga üzere nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle, omurga grafilerinin hususla ilgili uzman doktor tarafından detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Nadiren, başka nedenleri ayırt etmek için manyetik rezonans görüntüleme üzere daha ileri omurga radyolojik incelemeleri de gerekebilir. Skolyoz açısı takip edilmesi gereken bir değerli faktördür ve tedavi sonuçları, bu açıdaki değişikliklere nazaran kıymetlendirilir.
Skolyoz, spor yapmaya mani oluşturmaz!
Skolyozlu bireylerin spor yapmalarında rastgele bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu durum, dünya rekortmeni atlet Usain Bolt üzere skolyoz hastalarının varlığıyla da kanıtlanmıştır. Skolyozlu kişinin spor yapabilmesi, yaşına, eğriliğin tipine, yerine ve derecesine bağlı olmakla birlikte, omurga hareketliliğini artırmak ve korumak emeliyle spor önerilebilir. Lakin, unutulmaması gereken nokta, sporun tedavi gayesiyle yapılan tertipli antrenmanların yerine geçemeyeceği ve skolyoz durumunda sıhhat uzmanlarından dayanak alınması gerektiğidir.
SKOLYOZ FARKINDALIĞI
Haziran ayı, “Skolyoz Farkındalık Ayı” olarak belirlenmiştir. Skolyozun erken teşhisi, antrenman yahut korse üzere konservatif tedavilerle hastalığın önlenmesine yardımcı olur. Erken teşhis bilhassa ergenlik devrinde eğriliğin ilerlemesini durdurmayı yahut optimal seviyeye geri çevirmeyi, estetik ve postür düzeltmesini sağlamayı hedefleyen tedavilere imkan tanır. Tespit edilen her skolyoz hastasının cerrahi tedaviye gereksinim duyması gerekmez. Fakat ileri durumlarda antrenman yahut korsenin yetersiz kalacağı durumlarda cerrahi müdahale düşünülebilir. Bu nedenle, hafif seviyedeki skolyoz olayları korse ve idmanla vaktinde tedavi edilirse, cerrahi operasyon oranı azalır.
SKOLYOZ HASTALIĞININ TEDAVİSİ
Skolyoz tedavisi, birinci olarak erken teşhis ile başlar. Erken teşhisle birlikte bilhassa ergenlik periyodunda eğriliğin ilerlemesini engellemek, omurgayı optimal açıya geri çevirmek ve böylelikle estetik açıdan ve duruş biçiminde düzelme sağlamak amaçlanır. İleri evre skolyoz tedavisinin gayesi ise öncelikle omurga ağrısını hafifletmek, eşlik eden fizikî problemleri güzelleştirmek ve teneffüs işlevindeki bozulmaları düzeltmektir.
Skolyoz tedavisinde kullanılan idmanlar, omurgayı güçlendirmek ve eğriliğin ilerlemesini durdurmak için uygulanan konservatif tedavi sistemlerinden biridir. Schroth Metodu olarak isimlendirilen ve bedenin asimetrik yük dağılımını düzelterek duruşu düzeltmeyi hedefleyen üç boyutlu bir idman tekniği en yaygın tercih edilen prosedürdür. Bu gelişmiş antrenman uygulamaları, her birey için özelleştirilir ve omurganın eğrilik durumuna nazaran planlanır. Teneffüs teknikleriyle desteklenen bu idmanlar sayesinde etkilenen bölgedeki kasların esnekliği artar, kas gücü, istikrar seviyesi, hareket kabiliyeti ve bedenin genel uyum düzeyi desteklenir.
Skolyoz tedavisinde öteki seçenekler ortasında korse tedavisi de bulunur. Korse, omurganın eğriliğinin ilerlemesini durdurmayı ve duruşun düzelmesini desteklemeyi gayeler. Korse çoklukla ergenlik devrinde eğriliğin ilerlemesini durdurmada tesirlidir ve uzun vadeli kullanım gerektirebilir.
İleri skolyoz durumlarında cerrahi müdahale düşünülebilir. Cerrahi seçenekler, omurgadaki eğriliği düzeltmeyi ve stabilizasyon sağlamayı maksatlar. Bu tedavi çoklukla eğriliğin derecesi, yaş ve başka faktörlere bağlı olarak kıymetlendirilir.