Nöbetçi Eczaneler
Organik olarak lanse edilen besinlerin popülerliğinin artmasıyla birlikte, bu cins besinlerin hastalıklar için bir risk oluşturabileceği ve organik kavramının suiistimal edildiği de görülüyor. Besinleri ambalajlı ve organik olarak ayırmak gerçek mu? Ya da organik – doğal besin terimi her ambalajsız besin eseri için kullanılabilir mi? Ambalajlı besinler bize ne tabir ediyor ve bu besinleri gerçek tanımlayabiliyor muyuz?
Türkiye Besin Sanayi Patronları Sendikası (TÜGİS) Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Nevzat Artık, bu soruları ve yaşanan bilgi karmaşası ile ilgili açıklamalarda bulundu.
Ambalaj içine konulan besin ve eseri koruyan, en pak ve en muteber şartlarda tüketiciye ulaşmasını sağlayan, taşınmasını ve depolanmasını kolaylaştıran bir materyal olduğunu tabir eden TÜGİS Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Nevzat Artık, “Bir bebek nasıl kundak ile dış tesirlere karşı korunuyorsa, besinin da koruma tekniği açısından ambalajlı olması besin güvenliği için en vazgeçilmez kriterdir. En yalın haliyle; içine konulan eserin pazarlama süreçlerini kolaylaştıran, tüketiciye içindeki mal hakkında bilgi veren, metal, kağıt, karton, cam, teneke, plastik ve tahtadan yapılan sargı ve kaplamalara ambalaj diyoruz. Buna nazaran besinlerin ambalajlanması ise tehlike oluşturan çeşitli faktörlerin elimine edildiği, hasebiyle besinlerin tüketicinin sofrasına kadar tüm özellikleri bozulmadan ulaşmasını sağlayan değerli ve vazgeçilmez bir uygulamadır” dedi.
Tüketici bir markete gittiğinde öncelikle besin eserlerinde ambalaja baktığını kaydeden Artık, ”Üretici markanın kalitesinin yansıtılmasında da birinci etapta ambalaj ön planda. Kaldı ki tüketiciler günümüzde satın alacakları eserlerin inançlı olmasını ve hijyenik kurallarda üretilmiş olmasını geçmiş yıllara göre daha fazla tercih ediyorlar. Ambalaj ise bu tercihte kıymetli bir parametre. Ayrıyeten eser ve tüketici güvenliğini korumak için eser hakkındaki bilgilerin tüketiciye eksiksiz ve gerçek aktarılması zaruriliği da kaçınılmaz. Bu bilgilerin besin etiketinde olması yasal bir gereklilik” açıklamasında bulundu.
Günümüzde ambalaj, klasik olarak gıdayı muhafaza özelliği yanında bir bağlantı aracı ve ömür biçiminin bir uzantısı olduğunu aktaran Artık, “Bu çerçevede tüketiciyle irtibat kurarak dikkat çekiyor ve farkındalık oluşturuyor. Tıpkı vakitte sessiz bir satış elemanı ve eserin görünürlüğünü artırıyor, satın alım sonrasında kullanım faydası sağlıyor. Bu çerçevede ele aldığımızda tüketicilerin satın alma alışkanlıklarında da ambalaj kıymetli bir rol oynuyor” biçiminde konuştu.
Uzakdoğu’dan sipariş edilen mutfak gereçlerinin ve üreticisi bilinmeyen eserlerin tercih edilmemesinde, edilecekse de neden üretildiğinin araştırılmasında yarar olduğunu vurgulayan Artık, “Bir plastik olan PVC’nin kullanımı, dünyanın gelişmiş ülkelerinin birçoklarında besin ambalajlanmasında ve kap üretiminde kullanılmıyor. Bu noktada Uzakdoğu’dan sipariş edilen mutfak gereçlerinin ve üreticisi bilinmeyen eserlerin tercih edilmemesinde, edilecekse de neden üretildiğinin araştırılmasında yarar var. Yeniden misal halde kimi zincir restoranlarda ve marketlerde görebildiğimiz “kullan-at” bardak çeşitlerinden plastik bardaklar üzere, “köpük” bardaklar da plastikten üretiliyor. Ayrıyeten kağıt bardak olarak bilinen bardak çeşidinde de iç yüzey plastik kaplanarak lamine ediliyor. Bu tip ambalajlar besin ile temas eden unsur ve materyaller yönetmeliğine nazaran Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 5996 sayılı kanun mucibince denetleniyor. Burada kullanılan plastiğin tipi ve sınıflandırması devreye giriyor. Tüm plastik ambalajlar PS, PP yahut PET kullanılarak üretilir. Besin ambalajlanmasında yerleşmiş standartlar çerçevesinde 1’den 7’ye kadar numaralandırılmış sınıflandırma vardır. Bu sayılar ne kullanıldığını gösterir. Örneğin 1 numaralı işaret PET’i tanımlar. Aslında lisanımıza yerleşen “PET Şişe” ismi da buradan geliyor ve tek kullanım için uygun bir ambalajlama çeşidi. Öteki bir örnek vermek gerekirse 4 numaralı işaret olan LDPE, besin tüketiminde itimatla kullanılabiliyor. Bulaşık makinesine ya da mikrodalgaya konulabiliyor” açıklamasında bulundu.
Ambalajlı besinlerin doğallığının bozulup bozulmaması ile ilgili dikkat edilmesi gerekenleri hatırlatan Artık, “Gıda sürece ve akabinde ambalajlamayla besinin doğallığı bozulmaz. Besin sürece esnasında posa, çöp, yaprak, kavuz, kepek üzere uygun olmayan kısımlar ayrılır. Bunu bir örnekle açıklarsak bezelyeden konserve yahut konserve yemeği yapmak için evvel yıkamak, sonra kavuz ayrılması ve ön hazırlık mecburî olarak yapılmalı. Kavuzlu bir bezelye yemeği ve bezelye konservesini kimse tüketmez. Kavuzun ayrılması doğallığı bozmak değil, tüketicilere uygun yani inançlı besin hazırlamaktır. Ambalajlı besinler, besinin az bulunduğu vakitten bulunmadığı vakte kadar gıdayı koruma ederek sunmaktır. Örneğin ülkemizde vişne, haziran ve temmuz ayında taze bulunur. Fakat ambalajlı olarak konserve ya da dondurulmuş vişneyi, yılın her ayında bulmamız ambalajlı besin üretimi sayesinde mümkün” dedi.
Gıda koruma tekniklerinin tüm dünyada tıpkı olduğunu kaydeden Artık, “ Doğal ve ambalajsız besin beslenmesi üzere bir tarif hakikat değil. Bu, besin konusunda kâfi ve yanlışsız bilgi sahibi olunmadığı durumlarda gündeme geliyor. Tarım, besin ve beslenme; her biri değerli bir bilim kolu olup bilimsel datalara dayanmalı. Yalnızca doğal ve ambalajsız besin ile beslenmeyi savunanların fikirlerinin gerçek hayatta net bir karşılığı bulunmuyor” dedi.