Nöbetçi Eczaneler
Telif hakları, sırf maddi bir alış verişten çok daha fazlasını kapsayan bir alan. Telif şuurunun gelişmemesi, sanatçıyı direkt etkiliyor. Sanat yapıtlarının nitelik ve niceliğinin direkt belirleyicisi olan telif hakları, fikri mülkiyet maddeleriyle korunsa da, var olan eksiklikler sanatkarların istismar edilmesine de yol açıyor.
Sanat üretiminin sırf dar bir dala sıkışması ve tanınan kültüre indirgenmesiyle de bağı olan bu çok istikametli sorun, “kültürel iktidar” tartışmalarındaki en değerli ögelerden biri olarak karşımıza çıkıyor. Binlerce yıllık geçmişi olan ülkemizin kültürünü korumak da telif haklarına devlet katında sahip çıkmaktan geçiyor.
Telif hakları alanında çalışmalar yürüten Türkiye Musiki Yapıtı Sahipleri Meslek Birliği (MESAM) Lideri Recep Ergül, devletin kültür siyasetleri ve bakanlıklar seviyesinde atılması gereken adımlarla ilgili sorularımızı yanıtladı.
Telif hakları ile ilgili düzeltilmesi gereken en kıymetli problemimiz nedir?
Öncelikle fikri mülkiyet alanında bulunduğumuz Avrupa kıtası ve dünyanın neresindeyiz? Fikri Mülkiyet sistemine geç dâhil olmamız, yasamızdan kaynaklanan kimi eksiklikler, telif şuurunun toplumumuzda yeteri kadar gelişmemesi, denetimsizlikler vb sıkıntılardan kaynaklı olarak Avrupa’nın ve dünyanın son sıralarındayız. Yeteri kadar kültür ihracı yapamıyor, var olanı ise korumakta yetersiz kalıyoruz.
”TELİF ŞUURUNU COĞRAFYAMIZDA GELİŞTİRMELİYİZ”
Kültür ve Turizm Bakanlığımızın kültür alanındaki siyasetlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Kültür ve Turizm Bakanımız başta olmak üzere, tüm takımlarının düzgün niyetli çalışmalarının şahidiyiz. Ancak kültür ve sanat bir devlet siyaseti olmalıdır. Güçlü bir kültürel altyapıya ve sanatsal zenginliğe sahip ülkemizin, bunu mutlak suretle dünyaya açması gerek. Var olanı ise korumak ve sanayiye dönüştürmek için devlet takviyesi kaide. Örneğin bütün İslam coğrafyası, Türk dünyası ve Ortadoğu’da hayli yaygın bir halde Türk Müziği ve sineması tüketilmekte lakin bedelini alamamaktayız. Çünkü bu ülkelerde fikri mülkiyet şuuru hiç gelişmemiş, meslek birlikleri ise ya hiç yok, olanlar da işlevsizdir. Dışişleri Bakanlığımızın vereceği takviyeyle bunu çözmek mümkündür.
Bakanlık, sadece var olan sanatı desteklemeli mi, yoksa yönlendiren de olmalı mı?
Devletin var olan sanatı desteklemesi yetmez. Bununla ilgili büyük ve güçlü bir siyaset üretilmeli ve kültür sanat rezervini faal hâle getirmelidir. Bu anayasadan kaynaklanan bir hak ve zorunluluktur. Anayasamızın 64. Unsuru çok açıktır.
Türkiye, kültür ve sanat altyapısı çok güçlü ve güçlü bir ülkedir. Bunun faal hâle getirilmesi ve dünyada kelam sahibi bir ülke hüviyetine bürünmelidir. Türkçe, dünyanın en esaslı ve güçlü lisanlarından biridir. Türk lisanının yaşaması için kültür ve sanatın hayati manada büyük bir ehemmiyeti vardır. Bunların başında da müzik, edebiyat ve sinema kıymetli yer tutmaktadır. En değerlisi, bu alanda üretilmiş ve üretilecek sanat yapıtlarının korunması gelir. Korunamayan hiç bir kültür ve sanat varlığı yaşayamaz. Fikri Mülkiyetin faal bir halde korunması, durma noktasına gelen üretimi canlandıracak ve yeni üretimlerin kapısını açacaktır.
”KENDİ MÜZİKAL ZENGİNLİĞİMİZE YER VERELİM”
Kültür emperyalizmi ve kültürel yozlaşmaya karşı nasıl bir kültür siyaseti gerekiyor?
Kültür emperyalizmi ve kültürel soykırım; şu anda acil ve şiddetle bir karşı duruş gerektiren hususlardır. Emperyalist ülkelerin kültürel yayılmacı siyasetleri, günümüzde gelişmekte olan ülkelerin sahip oldukları kıymetleri yok edecek bir “soykırım” boyutuna gelmiştir.
Tarih, kültür ve medeniyet geçmişi olmayan emperyalistlerin kelamda kültür dayatmalarına karşı net bir duruş sergilenmeli ve bunun karşısına kültürel zenginlimizi koruyacak yasal düzenlemeler ve ortak bir şuurla karşılık verilmelidir. Oteller, AVM’ler, mağazalar, zincir marketler başta olmak üzere hayatın her alanında bize dayatılan yabancı müziğe karşı kendi müzikal zenginliğimize yer vermeliyiz.
Konu, “müzik evrenseldir” deyip geçiştirilemez. Üniversal pazara yerli kıymetlerimizi sunmalıyız. Şunu kimse unutmasın; bir ülkenin ekonomik ve toplumsal kalkınmasının yolu kültür ve sanatın güçlü olmasından geçer.