Nöbetçi Eczaneler
İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın birinci iştiraki olan Tophane Ambarları İdaresi’nin nasıl ve neden kurulduğu ve bu kıssanın nasıl bittiğini anlatan kitap okuyucularla buluştu. Kitapta, İstanbul’daki ticaret buhranına son vermek için kurulan yönetimin Ford’un bölgesel montaj fabrikası için mecburen feda edildiği anlatıyor.
Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde ticari faaliyetleri adeta kilitleyen antrepo sıkıntısına tahlil bulmak için İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın teşebbüsleriyle kurulan Tophane Ambarları İdaresi’nin tarihi kitaplaştırıldı.
Türk ticaretinin kalbi olan İstanbul’da ithalat ve ihracatı çıkmaza sokan en büyük meselelerden birinin çözülmesi için yanan bu umut ışığının kıssası uzun sürmedi. Bu teşebbüsün tarihine ışık tutmak için Doç. Dr. Şefik Memiş’in yazdığı “İstanbul Ticaret Odası’nın Birinci İştiraki Tophane Ambarları İdaresi” isimli kitap İstanbul Ticaret Odası tarafından okuyucuyla buluşturuldu.
Malların sevk edilememesi ya da gümrüklerde gemilerden indirilememesi nedeniyle ithalat ve ihracat durmuş, bu durum da kıtlığa ve pahalılığa yol açmıştı. İstanbullu iş insanları Cumhuriyet’in iktisat takımının incelemesi için bu sıkıntıların tahlilinin anlatıldığı raporlar hazırladı. Kitapta bu raporların detayları da yer aldı. Raporlarda, problemleri çözülmemesi durumunda İstanbul’un memleketler arası iktisadi faaliyet merkezi olma özelliğini kaybedeceğine dikkat çekiliyordu.
“ATATÜRK TARAFINDAN TAHSİS EDİLDİ”
Doç. Dr. Memiş’in kitabında, İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın ısrarlarının tahlil getirdiğine vurgu yapılıyor. Hükümetin hem Ayvansaray antreposunun açılmasını hem de Seyrüsefain İdaresi’ne ilişkin Tophane antrepolarının oda idaresine tahsis edilmesini kabul ettiğinin anlatıldığı kitapta, tahsis kararnamesinin altında Atatürk’ün imzası olduğu bilgisi yer alıyor.
HENRY FORD, BURAYI ŞAHSEN İSTEDİ
Tophane Antrepoları, İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın birinci iştiraki olarak kabul edilen Tophane Ambarları İdaresi’ne kiralanmış ve çalışmalar başlamıştı. Lakin global otomatın devlerinden Ford’un kurmak istediği bölgesel montaj fabrikası bu teşebbüsün sonunu getirdi.Bu fabrika için Yunanistan’da çalışmalara başlansa da Ford’da misyon yapan bir Türk bu yatırımın Türkiye’de yapılması için teşebbüslerde bulundu. Böylelikle Türkiye hükümeti ile Ford ortasında görüşmeler başladı. Fabrika alanı için İstanbullu işadamları için tahsis edilen gümrük antrepoları isteniyordu. Ford işvereni Henry Ford da bunun için ferdî ricada bulundu. Sonunda “ülkenin yüksek çıkarları” gereği alan Ford’a tahsis edildi.
“ÜLKENİN ÇIKARLARI BUNU GEREKTİRİYORDU”
Kitabın muharriri Memiş, odanın antrepo idaresinde başarılı olduğunu, İstanbul’daki antrepo buhranının hafiflemesini sağladığını belirtiyor fakat şunu hatırlatıyor: “Henry Ford’un şahsen ilettiği ricanın geri çevrilmesi, Türkiye’nin montaj da olsa bir araba fabrikasına kavuşmasının engellemesi kelam konusu olamazdı. Odaya ihsan’ edilen Tophane Antrepolarının kiralanması fırsatı, birebir süratle hükümet tarafından geri alındı.
Böylece İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası’nın birinci iştiraki kabul edilen Tophane Ambarlar İdaresi’yle ilgili kontrat hükümetin isteğiyle feshedildi. İstanbul Ticaret Odası idaresi de Ford’un bu bölgeye araba montaj fabrikası kurmasının ülkenin çıkarlarına uygun olduğunu düşünüyordu ve bu nedenle itiraz etmedi.